Project ‘Energie op de Vaart’ helpt bedrijven klaar te stomen voor de toekomst

In 2050 komt alle energie die we in Almere gebruiken van energiebronnen die hernieuwbaar zijn. Dat is afgesproken in het Klimaatakkoord. Om hieraan te voldoen, zijn ook op bedrijventerreinen ontwikkelingen nodig op het gebied van energie en duurzaamheid. De Vaart is een bedrijventerrein met zware bedrijvigheid, waardoor de energievraag hoog is. Het terrein heeft veel potentie om zelf duurzame energie op te wekken. Er zijn veel platte daken, waar zonnepanelen op kunnen liggen en er liggen kansen in de ontwikkeling van waterstof en de elektrificatie van de mobiliteit.

Met het project ‘Energie op de Vaart’ werken bedrijven, netbeheerder, gemeente en andere stakeholders samen om het energiesysteem op de Vaart toekomstbestendig te maken en daarmee de bedrijven klaar te stomen voor de toekomst. PHB (onafhankelijke organisatie die de opdracht heeft gekregen om verduurzaming, kwaliteit en georganiseerd vermogen aan te jagen op bedrijventerreinen) en adviesbureau Synnovem werken samen met EEF en Horizon Flevoland aan dit project.

In dit artikel geven we een update over het project. Daarnaast laten we zien hoe de zogeheten kennistafels over verschillende onderwerpen hebben bijgedragen aan de verdere ontwikkeling van duurzame energie-opwek op De Vaart.

Kennistafels

Sale Wiersma van Synnovem/PHB heeft als aanjager van dit project contact gelegd met een groot aantal ondernemers op de Vaart. Uit deze gesprekken zijn thema’s gekomen waarover kennistafels worden georganiseerd. De thema’s waterstof, elektriciteit, mobiliteit en warmte kwamen hieruit naar voren.

Sale: “Bij de kennistafels worden experts uitgenodigd om de ondernemers mee te nemen in de laatste ontwikkelingen, maar er wordt ook wat van de bedrijven verwacht: kennis delen, meepraten én meedoen aan een actietafel. Er zijn twee kennistafels rondom een thema en dan gaan we over tot actie.”

De kennistafels over waterstof en elektriciteit zijn al geweest. Om de bedrijven niet te veel te belasten, komen de kennistafels over warmte en mobiliteit later dit jaar. Deze aanpak is in samenwerking met PHB tot stand gekomen en wordt ook op andere terreinen succesvol toegepast.

Van kennis naar actie

ELEKTRICITEIT

Bij de tweede kennistafel over elektriciteit was de lokale energiecoöperatie Saenz uit Zaanstad uitgenodigd om te laten zien hoe hun leden op bedrijventerreinen samenwerken, energiedata delen en collectief energie inkopen. Dat lijkt voor de Vaart ook een goede eerste stap om de netcongestie te lijf te gaan. Er is sinds eind 2022 namelijk niet meer genoeg ruimte op het stroomnet voor bedrijven om zich in Almere te vestigen. Voor bestaande bedrijven betekent de netcongestie dat ook uitbreiden niet meer mogelijk is. Verlichting van die problemen wordt pas in 2029 verwacht, als Almere zelf niets onderneemt. Door slimmer stroom te gebruiken, kan het net worden ontlast. Een kleine koplopersgroep op het bedrijventerrein is momenteel samen met Liander aan het onderzoeken of zij onderling hun energie kunnen uitwisselen zonder dat er extra kabels hoeven te worden gelegd.

Alfen is met zes panden op de Vaart een van de trekkers van deze pilot. Het bedrijf heeft al meer dan 85 jaar ervaring in de elektriciteitsindustrie. Het bedrijf is momenteel actief in Europa en levert transformatorstations, EV laadpalen en energieopslagsystemen, om bij te dragen aan de energietransitie en het bereiken van CO2-neutraliteit.

Aalt Neijmeijer, operations manager Alfen: “Onze zonnepanelen zorgen voor overcapaciteit, tegelijkertijd hebben we een piek als iedereen binnenkomt met elektrische auto’s en het bedrijf wordt opgestart. Hoe kunnen we dat beter balanceren? Kunnen we onze bedrijfsprocessen aanpassen op de beschikbaarheid van het elektriciteitsnetwerk? Als we de data kunnen inzien, dan kunnen we daar op anticiperen. We moeten wel meer naar het terrein in z’n geheel kijken, niet naar het vermogen van de individuele bedrijven. Je moet dan als bedrijf open staan om deze data met elkaar te delen. We moeten af van de individuele gedachte, anders kunnen we niet groeien.

Technisch gezien is het allemaal mogelijk, maar er liggen nog wel veel administratieve en juridische vragen: Hoe verreken je het met elkaar? Hoe organiseer je het met bijvoorbeeld een software tool? Als er een opslagpunt op iemands terrein staat, wie is dan beheerder? Synnovem, PHB en de gemeente kunnen ons daarbij helpen.”

Het is de bedoeling dat dit de eerste bouwstenen worden van een slim energienetwerk op het bedrijventerrein waar iedere ondernemer bij kan aansluiten. Bauke de Heer, adviseur bij Synnovem/PHB: “Sommige bedrijven willen niet dat andere partijen inzicht hebben in hun verbruik. Dat remt de onderzoeken naar collectieve oplossingen flink af. Gelukkig komt steeds meer het besef dat bedrijven moeten gaan samenwerken op dit thema, met name vanwege de netcongestie; dat brengt de groeimogelijkheden en soms zelfs het bestaansrecht flink in gevaar, want bedrijven kunnen geen aansluiting meer krijgen.”

De gemeente doet samen met Qirion onderzoek naar een toekomstbestendig energiesysteem. De pilot van Alfen gaat veel informatie opleveren voor het innoveren en ontwerpen van het energiesysteem. Rond de zomer worden de resultaten van dit onderzoek besproken met de bedrijven op de Vaart.

WATERSTOF

Groene waterstof is in Nederland een vrij nieuwe energievorm en daarom zijn er nog niet veel praktijkvoorbeelden. Maar de bedrijven op de Vaart zijn vooruitstrevend en willen onderzoeken of ze ook hiervoor een pilot kunnen opzetten. Steeds meer opdrachtgevers stellen als eis dat ze niet meer met fossiele brandstof werken. Bovendien ontstaan er steeds meer emissie loze zones. Elektrificatie van bedrijfsprocessen of zwaar vervoer is voor veel bedrijven op de Vaart niet mogelijk, omdat elektriciteit voor bepaalde functies nog veel beperkingen heeft. Hiervoor kan waterstof een oplossing zijn.

Er zit een tankstation op de Vaart dat waterstof zou willen leveren. Het ultieme doel is om er een groen waterstoftankstation van te maken waarbij de waterstof wordt gemaakt met duurzame, hernieuwbare stroom. Bijvoorbeeld door de overcapaciteit van de zonnepanelen van bedrijven te gebruiken voor het maken van waterstof. Er is ook een bedrijf dat al de eerste hijskranen op waterstof heeft besteld en daarom waterstof wil realiseren op eigen terrein.

De tweede actietafel waterstof was op 6 april. Tijdens deze avond is gezamenlijk met de ondernemers een inventarisatie gemaakt van de gewenste waterstofketen op en rond het terrein.

Kortom: er is nog wat onderzoek nodig, maar de bedrijven willen graag aan de slag. Op dit moment wordt er onderzocht wat er op de Vaart, nu en in de toekomst, nodig is aan waterstof en hoe lokale opslag kan worden gerealiseerd.

Het belang van samenwerken

Een goede samenwerking tussen bedrijven, netbeheerder en overheid is essentieel om het energiesysteem op De Vaart toekomstbestendig te maken. Niet alleen is dit project interessant en voordelig voor het elektriciteitsnetwerk ook het netwerk van de ondernemers heeft er baat bij.

Ze hebben een betere ingang bij stakeholders en het organiserend vermogen van het bedrijventerrein wordt bevorderd. Aalt Neijmeijer, Alfen: “We moeten echt dingen slimmer met elkaar regelen, anders blijven we vastlopen. Ik zie dat als een belangrijke mogelijkheid om door te kunnen de komende tien jaar. Met dit initiatief kunnen we ondernemers bij elkaar krijgen. Het komt niet altijd uit ondernemers zelf, want ze zijn bezig met de dagelijkse praktijk. Dit project geeft ook reuring op de Vaart. Bedrijven gaan elkaar opzoeken. De borrel aan het einde is daarbij ook belangrijk, want je kent niet altijd iedereen die verderop zit.”

Wil je als bedrijf zelf aan de slag met verduurzaming, kijk dan eens op:

• Regionaal Energieloket: informatie over energiebesparing, energie opwekken en verduurzaming per sector. https://regionaalenergieloket.nl
• Energie Expertisecentrum Flevoland (EEF): helpen ondernemers, non-profit organisaties en energiecoöperaties in Flevoland bij de ontwikkeling en realisatie van hun duurzame energie- en energiebesparingsprojecten. https://eef-flevoland.nl

Voor vragen over de verduurzamingsplannen op de Vaart kun je terecht bij Bauke de Heer van Synnovem/PHB (bauke@synnovem.nl, 06 24586937).