Autisme moet uit de taboesfeer op de werkvloer: ‘zie het als een talent’

Dieuwertje Bleijenberg van de gemeente Almere en Tijmen Medema van Mind at Work ondersteunen werknemers met autisme. Mensen met autisme verschillen net zoveel van elkaar als mensen zonder autisme. Zowel voor werknemers met autisme als voor werkgevers zijn er wel degelijk handvatten om autisme niet als probleem te zien, maar als kans, als talent, is hun uitgangspunt. ‘Autisme moet uit de taboesfeer op de werkvloer.

Mensen met autisme kunnen vaak prima zelf structuur aanbrengenWerkgevers willen best mensen met autisme aannemen, maar ze weten niet hoe ze er mee moeten omgaan. “Dat begrijp ik ook wel”, zegt Medema, “maar we merken vaak dat het talent onontdekt blijft. Ik merk bij werkgevers soms terughoudendheid als ze iemand met autisme binnenkrijgen. Ze vragen zich af hoe ze er mee moeten omgaan. Ik had een cliënt met autisme die op zijn werk zei ‘het moet maar’ als hij een opdracht kreeg, terwijl hij eigenlijk dacht ‘kom, we gaan er tegenaan.’ 

De werkgever dacht dat hij er geen zin in had, maar de werknemer voerde de opdracht perfect en met plezier uit. Problemen ontstaan juist bij verschillen van manieren in communiceren. Als een werkgever dit niet door heeft, ontstaat er disbalans die helemaal niet nodig is.”

Mind at Work ondersteunt de werkgever door te vertalen wat er op de werkvloer gebeurt. “Als we daar aanwezig zijn als jobcoach kijken we waar de werknemer en werkgever tegenaan zijn gelopen”, zegt Medema. “De vraag is dan of de werknemer zijn werk niet goed kan uitvoeren of dat er een miscommunicatie is. Wordt de werknemer niet in het vakje geduwd van de typische autist? En dan kan hij afhaken omdat hij ondervraagd wordt. Veel mensen denken dat mensen met autisme snel overvraagd worden, maar ze worden regelmatig ondervraagd waardoor ze kunnen afhaken. In de begeleiding zijn we daarom jobcoach voor zowel de werknemer als de werkgever om dat evenwicht te vinden.”

Rust

“Er moet altijd een balans worden gevonden tussen overvragen en ondervragen”, legt Bleijenberg uit. “Ik heb zelf heel goed geleerd hoe ik mij hoor te gedragen en wat mensen wenselijk vinden. Ik deed mijn werk goed en vaak kreeg ik snel meer taken en verantwoordelijkheden toegewezen. Ik functioneerde bijvoorbeeld heel goed als caissière bij de supermarkt. Dat was mijn overzichtelijke domein, ik had dat onder controle. Al snel werd ik gepromoveerd tot medewerkster van de servicebalie. Daar moest ik meerdere taken tegelijk doen, en dat werkte niet. Ik had dat niet onder controle. Ik werd toen weer overvraagd.”

Toen Bleijenberg bij de gemeente kwam werken was het voor haar essentieel dat er met haar gesproken werd met de vraag ‘wat heb je nodig om goed te functioneren?’. “Een belangrijke vraag die altijd gesteld moet worden. Niet alleen bij mensen met autisme, bij iedereen is dat belangrijk. Voor mij is het essentieel dat ik rustig kan beginnen. Als mijn leidinggevende ziet dat het goed gaat, moet hij mij niet meteen andere taken erbij geven. Laat iemand met autisme het eerst een paar maanden goed doen, zodat het zelfvertrouwen groeit. Ik sprak met mijn leidinggevende af dat ik zelf zou aangeven als ik meer wilde en aankon. Dat werkt. Communicatie is het sleutelwoord. Zo ben ik bij de gemeente gegroeid op mijn tempo.”

Energie

Een werknemer met autisme wordt door Mind at Work geleerd om aan zijn leidinggevende te vertellen dat het goed werkt als hij één taak krijgt en als hij meer wil en kan, dat hij daar zelf mee komt. “Niet alles meteen tegelijk, want daar gaat het vaak mis”, stelt Medema. “Dan zijn er zoveel nieuwe prikkels en dat kost veel energie. Rustig en gestructureerd op gang komen is belangrijk. Mensen met autisme kunnen die structuur vaak zelf aanbrengen. Een opgelegde structuur is vaak het probleem bij mensen met autisme. Eigen tijd indelen en eigen manieren creëren werkt het beste. Maar zoals gezegd, autisme is divers, het is altijd belangrijk te bespreken wat het beste werkt.”

Rustig en gestructureerd op gang komen is belangrijkMedema krijgt regelmatig jongeren bij Mind at Work, bijvoorbeeld vanuit het Nautiluscollege, UWV of het MBO. “Zij vielen bijvoorbeeld uit omdat er weinig duidelijkheid was. Zonder diploma gingen ze werk doen waarin ze ondervraagd werden. Op school werden ze juist overvraagd. Mijn eerste vraag in een begeleidingsgesprek is altijd ‘wat wil je?’. Niet ‘wat kan je?’. Als ik een werkgever heb gevonden dan kan ik duidelijk maken dat de kandidaat met autisme heel geschikt is omdat de kandidaat bijvoorbeeld op veel details let. Ook hier weer loont het om autisme bespreekbaar te maken. De werkgever moet inzien hoe hij de kandidaat met autisme in zijn kracht kan zetten en zijn talent kan laten ontplooien en het beste uit zich te halen zelf zonder al die vooroordelen.”

Ondernemers die hulp nodig hebben of eens willen doorpraten over de talenten van mensen met autisme kunnen bellen met Mind at Work: 036-5469570